Kodeks postępowania

Podstawowe prawa pracownicze są zapisane już w Ustawie Zasadniczej i z tego poziomu podlegają ochronie. Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 r. mówi o:

• Zasadzie wolności tworzenia związków zawodowych, zrzeszeń i fundacji (Art. 12.): Rzeczpospolita Polska zapewnia wolność tworzenia i działania związków zawodowych, organizacji społeczno-zawodowych rolników, stowarzyszeń, ruchów obywatelskich, innych dobrowolnych zrzeszeń oraz fundacji.
• Zasadzie ochrony pracy (Art. 24.): Praca znajduje się pod ochroną Rzeczypospolitej Polskiej. Państwo sprawuje nadzór nad warunkami wykonywania pracy.
• Zasadzie wolności wyboru zawodu (Art. 65.): 1. Każdemu zapewnia się wolność wyboru i wykonywania zawodu oraz wyboru miejsca pracy. Wyjątki określa ustawa. 2. Obowiązek pracy może być nałożony tylko przez ustawę.3. Stałe zatrudnianie dzieci do lat 16 jest zakazane. Formy i charakter dopuszczalnego zatrudniania określa ustawa. 4. Minimalną wysokość wynagrodzenia za pracę lub sposób ustalania tej wysokości określa ustawa. 5. Władze publiczne prowadzą politykę zmierzającą do pełnego, produktywnego zatrudnienia poprzez realizowanie programów zwalczania bezrobocia, w tym organizowanie i wspieranie poradnictwa i szkolenia zawodowego oraz robót publicznych i prac interwencyjnych.
• Prawie do bezpiecznych i higienicznych warunków pracy (Art. 66.): 1. Każdy ma prawo do bezpiecznych i higienicznych warunków pracy. Sposób realizacji tego prawa oraz obowiązki pracodawcy określa ustawa. 2. Pracownik ma prawo do określonych w ustawie dni wolnych od pracy i corocznych płatnych urlopów; maksymalne normy czasu pracy określa ustawa.
• Prawie do zabezpieczenia społecznego (Art. 67.): 1. Obywatel ma prawo do zabezpieczenia społecznego w razie niezdolności do pracy ze względu na chorobę lub inwalidztwo oraz po osiągnięciu wieku emerytalnego. Zakres i formy zabezpieczenia społecznego określa ustawa. 2. Obywatel pozostający bez pracy nie z własnej woli i niemający innych środków utrzymania ma prawo do zabezpieczenia społecznego, którego zakres i formy określa ustawa.

 

Ponadto Konstytucja wprowadza zasadę równości obywatela wobec prawa (Art. 32), w myśl której „nikt nie może być dyskryminowany w życiu politycznym, społecznym lub gospodarczym z jakiejkolwiek przyczyny” oraz zasadę równości kobiet i mężczyzn (Art. 33) zgodnie z którą:

1. Kobieta i mężczyzna w Rzeczypospolitej Polskiej mają równe prawa w życiu rodzinnym, politycznym, społecznym i gospodarczym.
2. Kobieta i mężczyzna mają w szczególności równe prawo do kształcenia, zatrudnienia i awansów, do jednakowego wynagradzania za pracę jednakowej wartości, do zabezpieczenia społecznego oraz do zajmowania stanowisk, pełnienia funkcji oraz uzyskiwania godności publicznych i odznaczeń.

 

Widzimy więc, że już na poziomie Ustawy Zasadniczej Państwo przyjmuje na siebie nadzór nad warunkami pracy i zobowiązuje się do ochrony pracy oraz do prowadzenia polityki zmierzającej do pełnego, produktywnego zatrudnienia. Ponad to, na poziomie Konstytucji mamy zagwarantowane prawo do wolności wyboru zawodu (w tym do minimalnego wynagrodzenia), bezpiecznych i higienicznych warunków pracy (w tym odpoczynku), zabezpieczenia społecznego (w szczególności w sytuacji niezdolności do pracy lub braku pracy nie wynikającej z winy obywatela), prawo do zrzeszania się i tworzenia związków zawodowych oraz prawo do ochrony przed dyskryminacją, w szczególności przed dyskryminacją ze względu na płeć.